“Kripto yatırımcıları dikkat, icra düzenlemesi değişiyor, kriptolar artık haciz kapsamına alınacak.” Son bir haftadır özellikle ana akım medyada bu ve buna benzer başlıklı haberler dolaşıma sokuldu. Peki kripto varlıklara haciz yeni bir uygulama mı? Dünden bugüne değişen ne? Coinkolik’e değerlendirmelerde bulunan Paribu Hukuk Direktörü Av. Mehmet Türkarslan konuya açıklık getirdi.
“Haciz mevduatta nasıl uygulanıyorsa kriptoda da öyle”
Kripto varlıklara haciz uygulaması yeni mi yürürlüğe girdi yoksa uzun zamandır uygulanıyor muydu? Gerçek hayattan örnek vermeniz mümkün mü? Bankaya kredi borcu olan kişinin kripto varlıkları ne durumlarda haczedilir?
Kripto varlıklara haciz uygulaması aslında yeni değil, kripto varlık platformu olarak yıllardır İcra ve İflas Kanunu kapsamında Birinci Haciz ihbarnamesi kapsamında işlem yapıyoruz. İcra dairesi bize haciz ihbarnamesi yazısı gönderdiğinde borçlunun platformdaki kripto varlıklarını bloke ediyor, akabinde icra dairesinden gelecek satış kararıyla paraya çevirip ilgili dosyasına aktarıyoruz. Yani bankadaki mevduatın haczinde nasıl işliyorsa kripto varlıklarda da aynı prosedür geçerli. Buradaki yenilik sadece yeni icra hukuku mevzuatında ‘kripto varlık’ ifadesinin açıkça yer almasıdır. Aslında kripto varlık kavramı Türk hukukuna ilk defa 2021’de TCMB’nin çıkardığı ‘Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’ ile girmişti. Dolayısıyla bankaya kredi borcu olan bir kişinin kripto varlıkları da uzun süredir icra takibi kapsamında haczedilebiliyor ve satış kararıyla paraya çevrilerek ilgili dosyasına aktarılabiliyordu, taslak ise bu sürecin usulüne ilişkin belirsizlikleri giderdi.
Boşanma ve mal paylaşımlarında da geçerli
Kripto varlıklara haciz sadece banka borcundan mı ibarettir? Örneğin boşanma vakalarında ya da mal paylaşımlarında kripto varlıklara haciz uygulanır mı?
Kripto varlıkların haczi yalnızca banka borçlarıyla sınırlı değildir. İcra ve İflas Kanunu uyarınca borçlunun malvarlığına dahil olan ve haczi yasaklanmamış her değer gibi kripto varlıklar da uzun süredir haczedilebilmektedir. Bu kapsamda nafaka, tazminat, mal paylaşımı, vergi borcu veya ticari alacaklar için de kripto varlıkların haczi mümkündür. Biz platformlar, icra dairesi ya da ilgili kamu kurumundan resmi yazı geldiğinde borçlunun kripto varlıklarını tespit edip bloke ediyor, satış kararıyla birlikte varlıkları paraya çevirerek dosyaya aktarıyoruz.
Üstelik sadece icra takipleri değil; vergi daireleri, belediyeler, savcılıklar ve mahkemeler tarafından verilen el koyma, tedbir ve müsadere kararları da kripto varlıklar üzerinde uygulanabiliyor. Dolayısıyla kripto varlıklar, özel hukuk alacaklarından kamu alacaklarına, boşanma ve nafaka dosyalarından ceza soruşturmalarına kadar çok geniş bir yelpazede hukuki ve idari kararların konusu olabiliyor.
Peki değişen ne?
Yeni İcra İflas Kanunu taslağında kripto varlıkların tanımının yapıldığı ve bu alana özgü hükümlerin geçeceğine dair söylentiler söz konusu. Burayı açabilir misiniz? Yeni taslak kapsamında nelerin değişmesini bekliyorsunuz?
Kripto varlıkların haczi konusu aslında uzun süredir uygulamada vardı, ancak yasal zeminde net bir çerçeve olmadığı için yeknesaklık açısından tartışmalı bir alandı. Biz platform olarak yıllardır icra dairelerinden gelen talepler üzerine bankalardaki mevduata haciz uygulanır gibi kripto varlıklara da haciz işlemleri yapıyoruz. Borçlunun hesabındaki kripto varlıklar bloke ediliyor, ardından icra dairesinden satış kararı çıktığında bu varlıklar satılarak elde edilen tutar dosyaya aktarılıyor. Yeni Cebrî İcra Kanunu Taslağı ile bu fiili uygulama artık açık şekilde kanuna giriyor.
Taslağın 191. maddesi, kripto varlıkların haczedilebileceğini düzenlerken iki önemli ayrım yapıyor: Eğer kripto varlıklar bir kripto varlık hizmet sağlayıcısı (yani bizim gibi platformlar veya saklama kuruluşları) nezdinde bulunuyorsa, haciz talepleri yalnızca bu hizmet sağlayıcılar aracılığıyla yerine getirilecek. Yani icra dairesi doğrudan bize yazı gönderdiğinde, borçlunun varlıkları elektronik ortamda tespit edilip haczedilebilecek. Ancak kripto varlıklar bir ‘donanım cüzdan’ gibi borçlunun kendi elinde saklanıyorsa, o cüzdanın bizzat icra ve iflas dairesi tarafından muhafaza altına alınması gerekiyor. Cihaz teslim alınmadan bu varlıklar haczedilmiş sayılmayacak. Bu ayrım, uygulamadaki en kritik boşluklardan birini dolduracak.
Ayrıca taslağın 192. maddesiyle, haczedilen kripto varlıkların nasıl muhafaza edileceği ve nasıl paraya çevrileceği konuları da düzenleniyor. Burada detaylar yönetmeliğe bırakılmış durumda. Örneğin, satış işlemlerinin hangi yöntemle yapılacağı, varlıkların hangi kurdan değerleyeceği veya açık artırma yoluyla mı yoksa platform satışıyla mı paraya çevrileceği gibi konular ileride netleşecek.
Bu düzenleme, aslında kripto varlıkların yasal statüsünün güçlendirilmesi açısından da önemli. 2021 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yayımladığı ‘Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’ ile kripto varlık kavramı ilk kez Türk hukukuna girmişti. Şimdi ise icra ve iflas hukuku özelinde bir düzenleme geliyor. Böylece, kripto varlıkların malvarlığı unsuru olarak kabulü ve haciz prosedürlerinde nasıl işleneceği netleştirilmiş olacak.
“Yeni taslak uygulamayı yasal güvenceye alıyor”
Bugüne kadar pratikte zaten uygulanıyordu; icra daireleri, vergi daireleri, belediyeler, savcılıklar ve mahkemeler tarafından verilen haciz, el koyma, tedbir ve müsadere kararları kripto varlıklar üzerinde işletiliyordu. Yeni taslak, bu uygulamaları yasal güvence altına alıyor, UYAP entegrasyonu ve elektronik haciz altyapısıyla daha şeffaf, izlenebilir ve standart bir süreç yaratmayı hedefliyor.
Özetle, bu taslakla birlikte kripto varlıkların haczi konusunda yeni bir uygulama başlamıyor. Biz platformlar ve icra daireleri zaten yıllardır bu süreci işletiyoruz. Yapılan şey, fiilen var olan uygulamayı kanun metninde daha net hale getirmek, usule ilişkin teknik detayları belirlemek ve olası soruları gidermekten ibaret. Yani kripto varlıkların haczi öteden beri mümkün ve uygulanan bir prosedürken, taslak sadece bunun hangi yollarla yapılacağını düzenleyerek süreci daha yeknesak, öngörülebilir ve şeffaf hale getiriyor.
Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.
