Dijital Para Birimleri Gözetleme Aracı mı Olacak?

Avrupa Merkez Bankası (ECB), geçtiğimiz günlerde “Merkez Bankası Dijital Para Birimi” yani CBDC için bir rapor yayınlamıştı. Bu raporda, dijital para biriminin nasıl ve ne için kullanılacağına dair bilgiler sunulmuştu.

Önceki gün bir Bitcoin savunucusu olan Human Rights Foundation’un Baş Strateji Sorumlusu Alex Gladstein, CBDC’lerin bir gözetleme aracı olarak kullanılacağını dile getirdi.

The European Central Bank released a report today on the future of the Euro.

"Anonymity may have to be ruled out," they say.

CBDCs won't be digital cash. They will be surveillance tools. Prepare accordingly.https://t.co/luTQlDk0Au

— Alex Gladstein (@gladstein) October 2, 2020

Twitter’da yayınladığı mesajında Gladstein, raporda “anonimliğin reddedilmesi gerekebilir” şeklinde ifadeler kullanıldığını söyledi. Raporun o kısmını incelediğimizde ise (5.1.2. Privacy Requirements) şu sözlerle karşılaşıyoruz:

“Yalnızca kara para aklama ve terörün finansmanı ile ilgili yasal yükümlülükler nedeniyle değil, aynı zamanda gerektiğinde dijital euro kullanıcılarının kapsamını sınırlandırmak için anonimlik göz ardı edilebilir: ‘Aşırı sermaye akışlarının önlenmesi veya dijital euro’nun bir yatırım şekli olarak aşırı kullanımından kaçınılması.’ gibi.”

Burada “Euro kullanıcılarının kapsamını sınırlandırmak” ifadeleri büyük önem taşıyor. Neticede ilk etapta dijital para birimlerinin çıkış şeklini ve nedenini düşünürsek, temelde CBDC’lerin bu durumun yanında olmayı bırakın direkt karşısında konumlandığını görebiliriz. Tabi ki hali hazırda merkez bankası dijital para birimlerinin bizim bildiğimiz ve inandığımız kripto para birimi anlayışından uzakta olduğunu biliyoruz fakat direkt olarak “gözetleme” aracı olarak kullanılma ihtimali, büyük sorunları beraberinde getirebilir.

CBDC Kripto Para Birimlerinden Farklı mı?

Evet temelde öyle. CBDC’ler geleneksel paradır, ancak dijital formdadır; bir ülkenin merkez bankası tarafından verilir ve yönetilir. Buna karşılık, Bitcoin gibi kripto para birimleri, karmaşık matematik bulmacalarını çözerek üretilir ve merkezi bir yapı yerine farklı çevrimiçi topluluklar tarafından yönetilir.

Ortak payda, hem kripto para birimlerinin hem de CBDC’lerin, çeşitli derecelerde, işlemlerin birden çok taraf tarafından gerçek zamanlı olarak kaydedilmesine ve erişilmesine olanak tanıyan bir dijital defter olan blok zinciri teknolojisine dayanmasıdır. Bazı perakendeciler Bitcoin’i bir ödeme şekli olarak kabul ederken, kripto para birimleri yasal olarak kabul edilmiyor. Fakat CBDC’ler tanım gereği kabul edilebilir olacak.

Hem geleneksel hem de dijital olan merkez bankası parasının aksine, kripto para birimlerinin değeri tamamen piyasa tarafından belirlenir ve para politikası veya ticaret fazlası gibi faktörlerden etkilenmez. Bununla beraber anonimliği sağlar.

İnsanlar Kontrol Edilebilir mi?

Bu konuya “Orwellian” bakış açısıyla bakmak gerekiyor. İnsanları kontrol etmenin, toplumları organize etmenin en önemli 2 yolu serbest piyasa ve kontrolcülüktür. Dijital para birimlerinin “gözetleme aracı” olarak kullanılacak olma ihtimali kontrolcülüğü hedefler. Bu da bizi direkt olarak Çin’e götürmektedir. Hepimizin bildiği gibi Çin’in “sosyal kredi sistemi” düşüncesi buna güzel bir örnektir. Bu kapsamda insanlar yüz tanıma, sosyal medya kullanımı ve yapay zeka gibi teknolojiler aracılığıyla puanlanabilecek. Vatandaşların puanlarını belirlemek adına harcama alışkanlıkları, arkadaş çevreleri, sosyal medya kullanımları gibi detaylar göz önünde bulundurulacak. Bu puanlamanın sonucunda vatandaşlar çeşitli konularda ceza ya da ödül alabilecek.

“1984” Geç Bile Kaldık!

Ünlü yazar George Orwell, bu günleri çok önceden görmüş ve 1984 adlı kitabında “Big Brother” olarak bildiğimiz distopik bir dünya yaratmıştı. “Orwellian” bakış açısı da tam olarak buradan gelmektedir. Orwellian, George Orwell’in 1984 adlı distopyasındaki totaliter yönetime ithafen kullanılmaktadır. Günümüzde de maalesef tüm dünya ve finansal sistem bu totaliterlik içerisindedir.

Kripto para topluluğunun önemli isimlerinden Byzantine General de Gladstein’in bu yorumuna yanıt vererek 1984’ün hızla yaklaştığını dile getirdi. Peki sizce neler olacak? CBDC’ler mi kazanacak yoksa bize özgürlüğü vaat eden Bitcoin mi?

Here it comes.

1984 is getting real close.#ECB https://t.co/QadSywgelB

— Byzantine General (@ByzGeneral) October 4, 2020