Enflasyon Nedir?

Enflasyon, bir para biriminin değerinin düştüğü ve sonuç olarak mal ve hizmet fiyatlarının genel seviyesinin yükseldiği orandır.

Enflasyon bazen üç türe ayrılır: Talep-Çeken enflasyon, Maliyet-İtenen enflasyon ve Yerleşik enflasyon. En yaygın kullanılan enflasyon endeksleri Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ve Tüketici Fiyatları Endeksi’dir (TÜFE). Enflasyon, bireysel bakış açısına ve değişim hızına bağlı olarak olumlu veya olumsuz olarak görülebilir. Mülk veya stoklu mallar gibi maddi varlıklara sahip olanlar, varlıklarının değerini artıran bir miktar enflasyon görmek isteyebilirler.

Enflasyon Nedir?

Enflasyon, belirli bir para biriminin satın alma gücünün zaman içinde azalmasıdır. Satın alma gücündeki düşüşün meydana gelme hızının nicel bir tahmini, bir ekonomide belirli bir süre boyunca seçilmiş mal ve hizmetlerden oluşan bir sepetin ortalama fiyat düzeyindeki artışa yansıtılabilir. Genellikle yüzde olarak ifade edilen fiyatlar genel düzeyindeki artış, bir para biriminin önceki dönemlerde olduğundan daha az satın aldığı anlamına gelir.

Enflasyon, paranın satın alma gücü arttığında ve fiyatlar düştüğünde ortaya çıkan deflasyon ile karşılaştırılabilir.

Enflasyonu Anlamak

Bireysel ürünlerin zaman içindeki fiyat değişimlerini ölçmek kolay olsa da, insan ihtiyaçları bu tür bir veya iki ürünün ötesine geçer. Bireyler, rahat bir yaşam sürmek için büyük ve çeşitli bir ürün setine ve bir dizi hizmete ihtiyaç duyarlar. Bunlar, tahıl, metal, yakıt gibi malları, elektrik ve ulaşım gibi kamu hizmetlerini ve sağlık, eğlence ve emek gibi hizmetleri içerir.

Enflasyon, çeşitlendirilmiş bir dizi ürün ve hizmet için fiyat değişikliklerinin genel etkisini ölçmeyi amaçlar ve bir ekonomide belirli bir süre boyunca mal ve hizmetlerin fiyat seviyesindeki artışın tek bir değer temsiline izin verir.

Bir para birimi değer kaybettikçe fiyatlar yükselir ve daha az mal ve hizmet satın alır. Bu satın alma gücü kaybı, ortak halk için genel yaşam maliyetini etkiler ve sonuçta ekonomik büyümede yavaşlamaya yol açar. Ekonomistler arasındaki fikir birliği, bir ulusun para arzı büyümesinin ekonomik büyümeyi geride bıraktığında sürekli enflasyonun meydana geldiği yönündedir.

Bununla mücadele etmek için, bir ülkenin merkez bankası gibi uygun para otoritesi, enflasyonu izin verilen sınırlar içinde tutmak ve ekonominin sorunsuz çalışmasını sağlamak için para ve kredi arzını yönetmek için gerekli önlemleri alır.

Teorik olarak parasalcılık , enflasyon ile bir ekonominin para arzı arasındaki ilişkiyi açıklayan popüler bir teoridir. Örneğin, İspanyolların Aztek ve İnka imparatorluklarını fethinden sonra, İspanyol ve diğer Avrupa ekonomilerine büyük miktarlarda altın ve özellikle gümüş aktı. Para arzı hızla arttığından, paranın değeri düştü ve fiyatların hızla yükselmesine katkıda bulundu.

Enflasyon, ele alınan mal ve hizmet türlerine bağlı olarak çeşitli şekillerde ölçülür ve enflasyon oranı %0’ın altına düştüğünde mal ve hizmet fiyatlarında meydana gelen genel düşüşü ifade eden deflasyonun tersidir.

Enflasyonun Nedenleri

Para arzındaki bir artış, enflasyonun köküdür, ancak bu, ekonomideki farklı mekanizmalar yoluyla gerçekleşebilir. Para arzı, para otoriteleri tarafından ya basılarak ve bireylere daha fazla para dağıtılarak, yasal para biriminin yasal olarak devalüe edilmesiyle (değerinin düşürülmesiyle), daha çok (en yaygın olarak) yedek hesap kredileri olarak yeni para ödünç verilmesiyle artırılabilir.

Tüm bu para arzı artış durumlarında, para satın alma gücünü kaybeder. Bunun enflasyonu nasıl yönlendirdiğinin mekanizmaları üç tipte sınıflandırılabilir: talep yönlü enflasyon, maliyet kaynaklı enflasyon ve yerleşik enflasyon.

Talep-Çekme Etkisi

Talep çekme enflasyonu, para ve kredi arzındaki bir artış, bir ekonomideki mal ve hizmetlere yönelik genel talebi, ekonominin üretim kapasitesinden daha hızlı bir şekilde artmaya teşvik ettiğinde ortaya çıkar. Bu talebi arttırır ve fiyat artışlarına yol açar.

Bireyler için daha fazla para mevcut olduğunda, olumlu tüketici duyarlılığı daha yüksek harcamalara yol açar ve bu artan talep fiyatları daha da yukarı çeker. Daha yüksek talep ve daha az esnek arz ile talep-arz boşluğu yaratır, bu da daha yüksek fiyatlara neden olur.

Maliyet-İtme Etkisi

Maliyet enflasyonu, üretim süreci girdileri aracılığıyla çalışan fiyatlardaki artışın bir sonucudur. Para ve kredi arzına yapılan ilaveler bir emtia veya diğer varlık piyasalarına kanalize edildiğinde ve özellikle buna temel emtia arzına yönelik olumsuz bir ekonomik şok eşlik ettiğinde, her türlü ara malın maliyeti yükselir.

Bu gelişmeler, bitmiş ürün veya hizmet için daha yüksek maliyetlere yol açar ve artan tüketici fiyatlarına yol açar. Örneğin, para arzının genişlemesi petrol fiyatlarında spekülatif bir patlama yarattığında, her türlü kullanımın enerji maliyeti yükselebilir ve çeşitli enflasyon ölçümlerinde yansıtılan tüketici fiyatlarının yükselmesine katkıda bulunabilir.

Dahili Enflasyon

Yerleşik enflasyon, insanların mevcut enflasyon oranlarının gelecekte de devam etmesini beklediği fikri olan uyarlanabilir beklentilerle ilgilidir. Mal ve hizmetlerin fiyatı arttıkça, işçiler ve diğerleri, gelecekte benzer bir oranda yükselmeye devam edeceklerini ve yaşam standartlarını sürdürmek için daha fazla maliyet veya ücret talep edeceklerini düşünmeye başlarlar. Artan ücretleri, daha yüksek mal ve hizmet maliyetiyle sonuçlanır ve bu ücret-fiyat sarmalı, bir faktör diğerini tetikledikçe devam eder ve bunun tersi de geçerlidir.

Fiyat Endeks Türleri

Seçilen mal ve hizmet grubuna bağlı olarak, birden fazla mal sepeti türü hesaplanır ve fiyat endeksleri olarak izlenir. En yaygın kullanılan fiyat endeksleri Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Toptan Eşya Fiyatları Endeksi’dir (TEFE).

Tüketici Fiyat Endeksi

TÜFE, birincil tüketici ihtiyaçları olan bir mal ve hizmet sepetinin ağırlıklı ortalama fiyatını inceleyen bir ölçüdür. Bunlar ulaşım, yemek ve tıbbi bakımı içerir. TÜFE, önceden belirlenmiş mal sepetindeki her bir ürün için fiyat değişiklikleri alınarak ve tüm sepet içindeki nispi ağırlıklarına göre ortalaması alınarak hesaplanır. Söz konusu fiyatlar, her bir ürünün bireysel vatandaşlar tarafından satın alınabilecek perakende fiyatlarıdır.

TÜFE’deki değişiklikler, yaşam maliyetiyle ilişkili fiyat değişikliklerini değerlendirmek için kullanılır, bu da onu enflasyon veya deflasyon dönemlerini belirlemek için en sık kullanılan istatistiklerden biri haline getirir. 

Üretici Fiyat Endeksi

Üretici fiyat endeksi, yerli ara mal ve hizmet üreticilerinin zaman içinde aldığı satış fiyatlarındaki ortalama değişimi ölçen bir endeks ailesidir. ÜFE, fiyat değişikliklerini satıcı açısından ölçer ve fiyat değişikliklerini alıcı açısından ölçen TÜFE’den farklıdır. 

Bu tür varyantların tümünde, bir bileşenin (örneğin petrol) fiyatındaki artışın, bir diğer bileşenin (örneğin buğday) fiyat düşüşünü bir dereceye kadar ortadan kaldırması mümkündür. Genel olarak, her bir endeks, genel ekonomi, sektör veya emtia düzeyinde geçerli olabilecek belirli bileşenler için ortalama ağırlıklı fiyat değişimini temsil eder.

Enflasyonun Artıları ve Eksileri

Enflasyon, hangi tarafın seçildiğine ve değişimin ne kadar hızlı gerçekleştiğine bağlı olarak iyi veya kötü bir şey olarak yorumlanabilir.

Örneğin, mülk veya stoklu mallar gibi para birimi cinsinden fiyatlandırılan maddi varlıklara sahip kişiler, varlıklarının fiyatını yükselttiği için daha yüksek bir oranda satabilecekleri bir enflasyon görmek isteyebilirler. Ancak, bu tür varlıkların alıcıları daha fazla para harcamaları gerekeceğinden enflasyondan memnun olmayabilir. Enflasyona endeksli tahviller, yatırımcıların enflasyondan kâr elde etmeleri için bir diğer popüler seçenektir .

Öte yandan, nakit veya tahvil gibi para birimi cinsinden varlıkları elinde bulunduran kişiler, varlıklarının gerçek değerini aşındırdığı için enflasyondan hoşlanmayabilir. Portföylerini enflasyondan korumak isteyen yatırımcılar , altın, emtia ve gayrimenkul yatırım ortaklıkları (GYO’lar) gibi enflasyona karşı korunan varlık sınıflarını dikkate almalıdır.

Enflasyon, hem riskli projelerdeki işletmeler hem de şirketlerin hisse senetlerindeki bireyler tarafından enflasyondan daha iyi getiri bekledikleri için spekülasyonları teşvik eder. Tasarruf yerine harcamayı belirli bir dereceye kadar teşvik etmek için genellikle optimum bir enflasyon seviyesi teşvik edilir. Paranın satın alma gücü zamanla düşerse, biriktirip daha sonra harcamak yerine şimdi harcamak için daha büyük bir teşvik olabilir. Bir ülkedeki ekonomik faaliyetleri artırabilecek harcamaları artırabilir. Dengeli bir yaklaşımın, enflasyon değerini optimum ve arzu edilen bir aralıkta tutması düşünülmektedir.

Yüksek ve değişken enflasyon oranları bir ekonomiye büyük maliyetler getirebilir. İşletmeler, işçiler ve tüketiciler, alım, satım ve planlama kararlarında genel olarak yükselen fiyatların etkilerini hesaba katmalıdır. Bu, ekonomiye ek bir belirsizlik kaynağı getirir, çünkü gelecekteki enflasyon oranı hakkında yanlış tahminde bulunabilirler. Ekonomik davranışı araştırmak, tahmin etmek ve ayarlamak için harcanan zaman ve kaynakların, ekonominin bir bütün olarak kaçınılmaz olarak bir maliyetini temsil eden gerçek ekonomik temellerden ziyade genel fiyatlar düzeyine yükselmesi beklenmektedir.

Düşük, istikrarlı ve kolay tahmin edilebilir bir enflasyon oranı bile, bazılarının aksi takdirde optimal olduğunu düşünürse, yeni paranın ekonomiye nasıl, nerede ve ne zaman girdiğinden dolayı ekonomide ciddi sorunlara yol açabilir. Ne zaman yeni para ve kredi ekonomiye girse, bu her zaman belirli bireylerin veya ticari firmaların elindedir ve yeni para arzına göre fiyat düzeyi ayarlama süreci, onlar yeni parayı harcadıkça ilerler ve elden ele ve hesapta dolaşır. ekonomi üzerinden hesap vermek.

Yol boyunca, önce bazı fiyatları yükseltir ve daha sonra diğer fiyatları yükseltir. Satın alma gücü ve fiyatlardaki bu ardışık değişiklik (Cantillon etkisi olarak bilinir), enflasyon sürecinin zaman içinde yalnızca genel fiyat düzeyini artırmakla kalmayıp, aynı zamanda yol boyunca nispi fiyatları , ücretleri ve getiri oranlarını da çarpıttığı anlamına gelir. Ekonomistler, genel olarak, göreli fiyatların ekonomik dengelerinden uzaklaşmalarının ekonomi için iyi olmadığını anlıyorlar ve Avusturyalı ekonomistler bile bu sürecin ekonomideki durgunluk döngülerinin ana itici gücü olduğuna inanıyorlar. 

Enflasyonun Etkileri Nelerdir?

Enflasyon ekonomiyi çeşitli şekillerde etkileyebilir. Örneğin, enflasyon bir ülkenin para biriminin düşmesine neden oluyorsa, bu, mallarını yabancı ülkelerin para biriminde fiyatlandırıldığında daha uygun fiyatlı hale getirerek ihracatçılara fayda sağlayabilir.

Öte yandan bu, yabancı malları daha pahalı hale getirerek ithalatçılara zarar verebilir. Tüketiciler, fiyatları daha fazla yükselmeden önce malları hızlı bir şekilde satın almayı hedefleyeceğinden, daha yüksek enflasyon harcamaları da teşvik edebilir. Tasarruf sahipleri ise tasarruflarının gerçek değerinin aşındığını, harcama veya geleceğe yatırım yapma yeteneklerini sınırladığını görebilirler.