Blockchain’in faydaları arasında şeffaflık, değişmezlik ve merkeziyetsizlik yer aldığını çokça duymuşsunuzdur. Blockchain, özel bir veritabanı türüdür. işlem geçmişi, merkezi olmayan ve dağıtılmış bir deftere kaydedilir.
Ancak sadece bu kadar mı? Peki verileri ifşa etmeden işlemlerin gerçekliğini doğrulamanın bir yolu var mı?
İşte tam bu noktada hayatımıza Zero-Knowledge Proof giriyor. Yazımda nasıl çalıştığına ve blockchain alanındaki etkinliğini anlatamaya çalışacağım.
Sıfır Bilgi Kanıtı Nedir?
Sıfır bilgi kanıtı (ZKP), bir tarafın (ispatlayan) diğer tarafa (doğrulayıcı) bir bilginin doğru olduğunu, herhangi ek bir bilgi ifşa etmeden kanıtlayabildiği yöntemdir.
ZKP’ler, aşağıdakiler dahil çeşitli uygulamalarda kullanılır:
Kimlik Doğrulama: Kullanıcı parolasını bir sunucuya açıklamadan, belirli bir parolaya sahip olduğunu kanıtlayabilir.
Gizlilik: Kullanıcı sahip olduğunu bilgileri ifşa etmeden, belirli bir bilgiye sahip olduğunu bir sunucuya kanıtlayabilir.
Güvenlik: Kullanıcı kendisiyle ilgili herhangi bir hassas bilgiyi ifşa etmeden, söylediği kişi olduğunu bir sunucuya kanıtlayabilir.
Karışık geliyor olabilir ancak temelde ZKP’ler çeşitli uygulamalarda güvenliği ve gizliliği korumak için kullanılabilen güçlü bir araçtır.
Bir örnekle ZKP’nin kimlik doğrulamada nasıl kullanıldığına bakalım. Bir web sitesinde oturum açmak istediğinizi düşünün, web sitesi kullanıcı doğrulamak adına bir takım bilgiler isteyecektir. Bu bilgiler standart olarak kullanıcı adı ve şifre olacaktır ancak böylece aslında we sitesine şifremizi ifşa ediyoruz. Bunun yerine parolayı ifşa etmeden, parolaya sahip olduğumuzu kanıtlamak için bir ZKP kullanabiliriz.
Web sitesi rastgele bir meydan okuma oluşturur ve bunu kullanıcı gönderir. Kullanıcı da, sorgulamaya bir yanıt oluşturmak için şifresini kullanır. Web sitesi daha sonra, kullanıcının şifresini bildiğini doğrulamak için sorgulamaya verilen yanıtı doğrular.
Kullanıcının şifresi asla web sitesinde açıklanmayacak ve böylece kullanıcının gizliliği korunacaktır. Web sitesi ayrıca, kullanıcının söylediği kişi olduğundan emin olur ve web sitesinin güvenliği sağlanır.
ZKP’ler daha geniş çapta benimsendikçe hayatımıza çok daha fazla entegre olacak. Örneğin oylama sisteminde kimliğimizi ifşa etmeden gerçekleştirdiğimizi düşünün. Harika olmaz mıydı.
Biraz da kripto para piyasalarındaki durumuna bakalım. Bir çok projenin ZKP’leri kullanarak çalıştığını görüyoruz.
Güvenlik ve gizliliği ödeme yöntemlerinde kullanan Zcash, katman-1 blokzincirlerinde verimi ve ölçeklenebilirliği artırmak için ZKP teknolojisini kullanan StarkNET, Loopring ve Zksync. Blokzinciri üzerindeki işlemleri küçük bir boyuta sıkıştırmak için ZKP’leri kullanan MİNA, oyun sektöründe en popüler uygulama olan Dark Forest, blockchain projeleri için gizliliği sağlayan bir dizi ürün ve hizmet sağlayan Manta Network sayılabilir.
Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.
