Spot piyasa, anlık olarak ticaret yapılan finansal enstrümanların (örneğin döviz, emtia, hisse senetleri, kripto paralar) fiyatlarının belirlendiği piyasadır. Aynı zamanda bir ürünün son fiyatı üzerinden anında gerçekleşen alım satım işlemleridir. Spot piyasada alış veya satış işlemleri, işlem tarihinde belirlenen fiyattan sonra maksimum iki iş günü sonra gerçekleşir.
Spot Piyasa (Nakit Piyasa) Nedir?
“Nakit piyasa” olarak da bilinen spot piyasa, finansal bir ürünün son fiyatı üzerinden alım veya satım işleminin en fazla iki iş günü içerisinde yapılmasını ifade eder. Fiyatı belirleyen ise arz ve taleptir. Bir yatırımcı spot piyasada alım-satım yaparken yalnızca elinde bulunan varlıkları kullanabilir yani işlem sırasında herhangi bir kaldıraç yoktur.
Merkezi borsalar, alım satımı daha kolay bir hale getirmek için yasal düzenlemelere uyumlu ve güvenli olup, yapılan işlemler karşılığında komisyon alırlar. Merkeziyetsiz borsalar da benzer bir hizmet sunar ancak bunu blockchain akıllı sözleşmeleri aracılığıyla yapar.
Spot Fiyat Nedir?
Bir finansal aracın cari fiyatına spot fiyat denir . Bir enstrümanın hemen satılabileceği veya satın alınabileceği fiyattır. Alıcılar ve satıcılar, alış ve satış emirlerini yayınlayarak spot fiyatı oluştururlar. Likit piyasalarda, siparişler doldukça ve piyasaya yenileri girdikçe spot fiyat saniye saniye değişebilir.
Öte yandan vadeli fiyatlar spot fiyatlara göre belirli bir sınırın üzerinde (piyasa faiz oranı ölçüsünde) yükselirse, piyasada satışlar spot değil, vadeli olarak yapılmaya başlanır. Diğer bir deyişle, vadeli teslim sözleşmelerinin arzı artar, bu da vadeli piyasada fiyatların düşmesiyle sonuçlanır. Aksine bir durumda, yani vadeli piyasada fiyatların spot fiyatlara göre belirli bir sınırın altına inmesi durumunda, satışlar vadeli piyasadan spot piyasaya yönlendirilir.
Spot Piyasalar Nasıl Çalışır?
Spot piyasalar aynı zamanda “fiziksel piyasalar” olarak da adlandırılır, çünkü alım satımlar etkin bir şekilde anında varlıkla değiştirilir. Spot piyasaların çalışma şekli incelendiğinde; alıcı ve satıcı arasındaki resmi para transferinin 2 gün gibi bir zaman alabilirken, her iki taraf da “hemen” ticareti kabul eder. Yani bu demektir ki spot olmayan veya vadeli işlem, şu anda bir fiyat üzerinde anlaşmaya varır, ancak paranın teslimi ve transferi daha sonraki bir tarihte gerçekleşir.
Vadesi dolmak üzere olan sözleşmelerdeki vadeli işlemlere bazen spot işlemler de denir, çünkü süresi dolan sözleşme, alıcı ve satıcının varlık için hemen nakit alışverişi yapacağı anlamına gelir.
Spot Piyasa Örnekleri
Bitcoin için spot piyasa örneği incelendiğinde, BTC/USDT spot işlem çiftinin bir grafiği görülür. BTC, döviz çiftinde görünen ilk para birimi olan temel para birimidir. Bunu, genellikle teklif para birimi olan USDT takip eder. Bu piyasada yatırımcılar USDT karşılığında BTC alıp satabilir ya da BTC satın almak için USDT kullanabilirler.
Spot piyasa örnekleri başlıca şu şekilde sıralanabilir:
- Emtia piyasaları: Altın, gümüş, petrol gibi emtialar
- Döviz piyasaları: EUR/USD, GBP/USD, USD/JPY gibi döviz çiftleri
- Borsalardaki hisse senetleri: Apple, Microsoft, Amazon gibi borsalardaki hisse senetleri
- Kripto para piyasaları: Bitcoin, Ethereum, Ripple gibi kripto para birimleri
Spot Piyasanın Avantajları
Spot piyasa, kullanıcılarına çok sayıda avantaj sunar. Her şeyden önce bu piyasalara 24 saat ulaşılabiliyor olması kullanıcılar açısından büyük bir rahatlıktır. Ayrıca düşük maliyetle hızlı işlem yapılabilir.
Spot piyasa avantajları şunlardır:
- Hızlı ve anında ticaret yapma imkanı
- Düşük maliyetler
- 24 saat açık oluşu
- Çok sayıda farklı ürün seçeneği
- Dünya çapındaki likidite seviyesi
- Düzenlenmiş bir piyasa
- Otomatik ticaret yapabilme seçeneği
- Küçük miktarda yatırımla işlem yapabilme
Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.
